Begrijpend luisteren en interactief voorlezen
Deel twee bestaat uit:
Begrijpend luisteren
Interactief voorlezen
Meer dan 60 gespreksvragen voor het prentenboek Spiegelbeeld
Taalactiviteiten gebaseerd op de tussendoelen geletterdheid; verhaalbegrip en mondelinge taal; woordenschat
Taalactiviteiten geclusterd op 3 niveaus
Begrippenlijst met BAK-woorden
Kopieerbladen met pictogrammen en een verhaalschema
Meer dan 75 suggesties voor spel en de rijke leeromgeving
Onderwijsbehoeften
In het lespakket is rekening gehouden met de onderwijsbehoeften van het jonge kind op het
gebied van mondelinge communicatie. De taalactiviteiten voor begrijpend luisteren zijn gericht op het gebied van geletterdheid (verhaalbegrip) en taalontwikkeling (woordenschat). Er zijn binnen deze gebieden grote verschillen in ontwikkeling waarmee rekening gehouden dient te worden. Op basis van de onderwijsbehoeften zijn de taalactiviteiten geclusterd in drie niveaus; beneden gemiddeld, gemiddeld en boven gemiddeld.
Bij deze drie niveaus zijn specifieke taalactiviteiten ontworpen waar aan de tussendoelen uit
mondelinge communicatie (Verhoeven, Biemond & Litjens, 2007) en geletterdheid (Van Kleef & Tomesen, 2008) gewerkt gaat worden.
Middels het prentenboek Spiegelbeeld wordt er aandacht besteed aan het uitbreiden van
de woordenschat en het ontwikkelen van verhaalbegrip. Woordenschatontwikkeling is een
essentieel aspect van taalontwikkeling en verdient daarom speciale aandacht (Van den Bosch, Van Waas & Weterings, 2013).
In het lespakket staan diverse taalactiviteiten. Bij de taalactiviteiten rondom het prentenboek Spiegelbeeld speelt de verteltafel een grote rol. Een verteltafel kent verschillende uitvoeringen, het begint vaak heel simpel met een paar attributen op de tafel. Als het prentenboek geïntroduceerd wordt is de verteltafel bijna leeg, naarmate het verhaal wordt uitgebreid, groeit de inrichting van de verteltafel mee. Er kan gekozen worden om de kinderen zelf de tafel te laten inrichten of de leerkracht bouwt de tafel op. Kant en klare attributen zijn aantrekkelijk om mee te spelen, maar als de kinderen ze zelf maken levert dat een bijzondere betrokkenheid bij het spel op (Janssen-Vos, 2008).
Overige taalactiviteiten:
- Ophalen van voorkennis middels pre-teaching
- Verkennen van de verhaallijn van het prentenboek Spiegelbeeld
- Woordenschatuitbreiding door middel van spel met taalzwakke kinderen
- Naspelen van het verhaal van het prentenboek Spiegelbeeld in de huishoek
- Maken van een verhaalschema
- Maken van een digitaal prentenboek
- Opvoeren van een poppenkastvoorstelling.
Begrijpend luisteren
Spiegelbeeld besteedt aandacht aan begrijpend luisteren. Dit in samenhang met het uitbreiden van de woordenschat en het ontwikkelen van verhaalbegrip.
Het is belangrijk dat het jonge kind vaardig is in begrijpend luisteren. De definitie van
begrijpend luisteren die in dit lespakket gehanteerd wordt, is als volgt: ‘Begrijpend luisteren
is het toekennen van betekenis aan gesproken taal. Een actief en complex proces waarbij
zaken als woordenschat, voorkennis en een juist gebruik van luisterstrategieën van essentieel belang zijn. Begrijpend luisteren wordt vaak gezien in samenhang met begrijpend lezen. Door middel van begrijpend luisteren kunnen strategieën worden getraind die noodzakelijk zijn voor begrijpend lezen’ (SLO).
Herhaald en Interactief voorlezen
In het lespakket wordt het prentenboek Spiegelbeeld als leidraad gebruikt en staat het boek centraal. Herhaald en interactief voorlezen van prentenboeken is een effectieve manier om kinderen te betrekken bij interacties rondom boeken. Wanneer een boek herhaald wordt voorgelezen, leren kinderen de tekst en de illustraties diepgaander kennen. Dit ervaren de meeste kinderen als prettig. Herhaald en interactief voorlezen is voornamelijk voor kinderen met weinig lees- en luisterervaring en voor minder taalvaardige kinderen een zeer krachtige onderwijsactiviteit. Wanneer er afgestemd wordt op anderstalige kinderen of minder taalvaardige kinderen is het van belang dat de leerkracht woorden en begrippen verkent en toelicht. Naderhand zijn ook andere activiteiten nodig om deze nieuwe woordenschat te verwerken (Van Kleef & Tomesen, 2008). Herhaald en interactief voorlezen is niet de enige strategie om het begrip en woordenschat te vergroten, maar wel de meest systematische benadering (McGee & Schickedanz, 2007).